“เมื่อวันที่ 20 พ.ย.2567 สัตวแพทย์ โรงพยาบาลช้างศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยฯ จ.ลำปางเปิดเผยว่าอาจจะต้องลดความยาวของงาช้าง พลายศักดิ์สุรินทร์ หลังพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลช้างศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยฯ จ.ลำปาง มากว่า 1 ปี 4 เดือน เหตุผลที่เราต้องยกข่าวนี้ขึ้นมาวิเคราะห์ต้องอ่านบทความนี้ให้จบ
เราน่าจะยังจำได้ว่าพลายศักดิ์สุรินทร์ก็คือช้างไทยที่ใช้ชีวิตอยู่ในศรีลังกามาตั้งแต่ พ.ศ. 2544 เมื่ออายุประมาณ 10 ขวบ และ ด้วยความที่มีงายาวสวยงามเป็นพิเศษจึงถูกใช้ออกงานจนสุขภาพทรุดโทรม และ Rally for Animal Rights & Environment (RARE) ซึ่งเป็นองค์การด้านการพิทักษ์สัตว์ในศรีลังกาทนดูไม่ไหวออกมาแฉจนไทยเราพยายามดิ้นรนนำกลับมาได้ในที่สุด
ที่ศรีลังกาอยากได้ช้างไทยไปใช้ในพิธีกรรมศาสนาก็เพราะช้างศรีลังกาส่วนใหญ่เป็นสายพันธ์ที่ไม่มีงาช้างมีแต่เขี้ยวสั้นๆ ที่เรียกว่าขนาย
ช้างไทยเชือกแรกที่ถูกส่งไปให้ศรีลังกา ชื่อ “พลายประตูผา” เมื่อปี 2523 ในเอกสารของศรีลังการะบุว่า ขอเพื่อนำไปเป็นช้างแห่พระเขี้ยวแก้ว #แต่เมื่อไปถึงกลับเป็นช้างอยู่ท้ายขบวน ปัจจุบันยังมีชีวิตและถูกเลี้ยงไว้ในวัดของศรีลังกา ความเป็นอยู่ดีกว่าพลายศักดิ์สุรินทร์
ส่วนอีกเชือกชื่อ “พลายศรีณรงค์” ถูกส่งไปศรีลังกาพร้อมกับ “พลายศักดิ์สุรินทร์” เพื่อใช้งานในขบวนแห่เช่นกัน แต่ก็ไม่ตรงกับวัตถุประสงค์ในการขอ แม้สวัสดิภาพการเลี้ยงจะยังดีกว่าพลายศักดิ์สุรินทร์ เขาจึงไม่ได้ให้นำกลับมารักษาตัวเหมือนพลายศักดิ์สุรินทร์
หลังจากพลายศักดิ์สุรินทร์เดินทางจากประเทศศรีลังกา มาถึงประเทศไทย เมื่อวันที่ 2 ก.ค.2566 และผ่านขั้นตอนการกักตัวแล้วย้ายเข้ามารักษาต่อที่โรงพยาบาลช้าง ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ จ.ลำปาง จนถึงปัจจุบัน งาของพลายศักดิ์สุรินทร์เริ่มส่งผลกระทบต่อโครงสร้างร่างกาย ทีมสัตวแพทย์เห็นว่าอาจจะต้องตัดเล็มงานเพื่อลดความยาวของงาลงซึ่งอยู่ระหว่างการพิจารณากับภาคส่วนต่างๆ
ในเรื่องนี้หากรัฐไม่เปิดเผยชาวบ้านอย่างเราคงไม่อาจทราบได้ว่าภาคส่วนต่างๆที่ว่าคือใครบ้าง (ศรีลังกาเจ้าของช้างด้วยรึเปล่า?) ทราบแต่ว่างาที่ยาวโค้งจนเกือบติดดินมีผลให้ช้างพลายศักดิ์สุรินทร์ต้องลำบากยกคอจนกลายเป็นปัญหาสุขภาพ (คงคล้ายออฟฟิศซินโดรมของคนนั่นแหละ) ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะปกติงาช้างจะงอกยาวได้ตลอดชีวิตอยู่แล้ว แต่ช้างบ้านไม่ได้ใช้งาเหมือนกับช้างป่าที่ต้องต่อสู้และหาอาหารงาจึงสึกหรือเสียหาย ขณะที่งาช้างบ้านจะงอกยาวออกมาเรื่อยๆ
การที่งาช้างงอกยาวจนเกินไปไม่ได้แค่มีผลต่อสุขภาพเท่านั้น แต่ยังเป็นที่ต้องการของวงการค้างาช้างทั้งที่ถูกกฎหมายและไม่ถูกด้วย ซึ่งเหตุผลนี้แหละที่เจ้าของช้างมักจะตัดงาช้างออกเพื่อไม่ให้มีขโมยขโจรย่องมาตัดงาช้างไปขาย
เราจึงเห็นด้วยกับเหตุผลที่จะตัดเล็มงาของพลายศักดิ์สุรินทร์ แต่อยากจะถามแทนชาวบ้านว่า #ตัดแล้วจะเอาไปให้ใคร? จะต้องคืนให้ประเทศศรีลังกาที่เป็นเจ้าของหรือไม่ เพราะเท่าที่ทราบขนาดตอนขอนำกลับมายังต้องขออนุญาตเขา และ เงื่อนไขคือให้นำกลับมารักษาตัวไม่ใช่ให้คืน แล้วหากไปถามเขาตอนนี้จะเท่ากับไปแหวกหญ้าให้งูตื่นหรือไม? อย่าลืมว่าที่พลายศักดิ์สุรินทร์ถูกใช้งานจนโทรมก็เพราะความยาวของงา
