กรมราชทัณฑ์ มีพันธกิจหลักคือควบคุมและพัฒนาพฤตินิสัยผู้ต้องขัง โดยมุ่งพัฒนาให้เป็นองค์กรพัฒนาทรัพยากรมนุษย์เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและทัศนะคติของผู้ต้องขังให้กลับตนเป็นพลเมืองดี มีสุขภาพกายและจิตที่ดี ไม่หวนกลับไปกระทำผิดซ้ำอีก
โดยใช้กลไกการพัฒนาพฤตินิสัยทุกรูปแบบ ตั้งแต่กระบวนการแรกรับ จนถึงปล่อยตัวพ้นโทษ โดยมีการส่งเสริมการศึกษา การพัฒนาร่างกายและจิตใจ การฝึกวิชาชีพ ส่งเสริมทักษะการทำงาน รวมไปถึงการเตรียมความพร้อมก่อนปล่อยตัว และติดตามภายหลังการพ้นโทษ รวมถึงการนำกิจกรรมธรรมะศึกษาให้แก่ผู้ต้องขังภายในเรือนจำ ซึ่งเป็นการสนับสนุนการเรียนรู้เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและพัฒนาจิตวิญญาณ บำบัดสุขภาพจิตผ่านหลักการปฏิบัติตามหลักการพระพุทธศาสนาที่เป็นสากลมาใช้ในการพัฒนาชีวิตของผู้ต้องขังทุกกลุ่มชน
นายอายุตม์ สินธพพันธุ์ อธิบดีกรมราชทัณฑ์ กล่าวว่า “กรมราชทัณฑ์ใช้หลักธรรมะศึกษาในการช่วยขัดเกลาที่จะเปลี่ยนแปลงทัศนคติของผู้ต้องขัง คือจะมีการจัดอบรมในช่วยตอนเย็น ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมงในการอบรมธรรมะศึกษา ประกอบด้วยการสวดมนต์ การนั่งสมาธิ การเดินจงกรม เพื่อให้ผู้ต้องขังมีสมาธิและได้สวดมนต์อย่างเต็มระบบ เชื่อว่าจะช่วยผู้ต้องขังกลับตัวเป็นพลเมืองดีได้ เมื่อพ้นโทษออกไปแล้ว สามารถใช้ชีวิตอยู่ในสังคมได้โดยที่ไม่ต้องพึ่งพิงยาเสพติดหนือประกอบอาชญากรรมซ้ำอีกส่วนหนึ่ง
อีกส่วนหนึ่งคือการบวชเป็นพระภิกษุ ได้เข้าไปช่วยเหลือสังคมในการอบรม ด้วยการไปจำวัดในพื้นที่ต่างๆ เช่น 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่สำคัญการไม่กระทำผิดซ้ำของผู้ต้องขัง ช่วยให้สังคมมีความปลอดภัยมากขึ้น คนทำผิดจะมีหรือไม่มีเจตนาก็แล้วแต่ ตนถือว่าการศึกษาเรื่องธรรมะ หรือประวัติทางศาสนา ทำให้คนสำนึกความผิดพลาดในอดีต จะมีหลักที่จะดำเนินชีวิตต่อไปได้อย่างมั่นคง”
ทั้งนี้ สมาชิกที่เข้าร่วมโครงการอบรมธรรมะศึกษาของผู้ต้องขังในเรือนจำ จะต้องมีความสมัครใจในการดำเนินกิจกรรม โดยมีเจ้าหน้าที่เรือนจำหรือทัณฑสถาน ให้การอำนวยความสะดวกกำกับดูแล รวมทั้งจัดให้มีการสนทนาธรรม ฟังธรรม ปฏิบัติธรรม โดยมีพระวิทยากรเข้าแสดงธรรมแก่ผู้ต้องขังอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง เพื่อให้ผู้ต้องขังได้รับการปรับเปลี่ยนทัศนคติและสามารถนำหลักธรรมะมาใช้ในการดำเนินชีวิตต่อไป
ทั้งนี้กรมราชทัณฑ์มีแผนในการส่งเสริมโครงการอบรมธรรมะศึกษาของผู้ต้องขังภายในเรือนจำให้เป็นไปอย่างต่อเนื่องและมีคุณภาพเพื่อสนับสนุนให้ผู้ต้องขังได้รับการศึกษาปฏิบัติตามหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนาและนำมาประพฤติปฏิบัติเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต กลับตัวกลับตนเป็นคนดีเริ่มชีวิตใหม่อย่างเข้มแข็งและไม่หวนกลับมากระทำผิดซ้ำอีก
