แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของจีนในอดีต คือการสร้างสังคมนิยมและพัฒนาอุตสาหกรรมหนัก ส่วนปัจจุบันและอนาคต เน้นการพัฒนาเศรษฐกิจคุณภาพสูง การพึ่งพาเทคโนโลยีของตนเอง และการยกระดับคุณภาพชีวิต
โดยเครื่องมือพัฒนาประเทศของจีนคือ “แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม 5 ปี” ซึ่งมีการปรับเปลี่ยนเป้าหมายไปตามยุคสมัย เช่น แผนฯ 13 (2016-2020) เน้นการต่อสู้กับความเสี่ยงทางการเงิน ความยากจน และปัญหามลพิษ และแผนฯ 14 (2021-2025) เน้นการพึ่งพาตนเองด้านเทคโนโลยีและการพัฒนาเศรษฐกิจให้มีคุณภาพมากขึ้น ปัจจุบันจีนกำลังดำเนินการจัดทำ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมระยะ 5 ปี ฉบับที่ 15 ปี 2026-2030
สีจิ้นผิง เลขาธิการใหญ่คณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน (CPC) ประธานาธิบดีจีน มีบทบาทสำคัญในการกำหนดคำแนะนำของคณะผู้นำพรรคฯ สำหรับการจัดทำแผนพัฒนาประเทศฉบับปัจจุบัน โดยชี้แนะให้เน้นการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนทุกกลุ่ม ทั้งระบบออฟไลน์และออนไลน์ ต่อการกำหนด “แผนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติระยะ 5 ปี ฉบับที่15 ” โดยกิจกรรมการรับฟังความคิดเห็นทางออนไลน์ มีชาวเน็ตเข้าร่วมอย่างคึกคัก สะท้อนให้เห็นประชาธิปไตยของประชาชนที่เกิดขึ้นตลอดเวลาอย่างแท้จริงอีกครั้ง ทั้งนี้ก็เพื่อให้ประชาชนได้เสนอความคิดเห็นอย่างเต็มที่ โดยมีข้อเสนอจำนวนกว่า 3.113 ล้านความเห็นจากระบบอินเตอร์เน็ต
สีจิ้นผิง ระบุว่า คณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์ประจำท้องถิ่นและรัฐบาลท้องถิ่นระดับต่างๆ ควรยืนหยัดถือประชาชนเป็นหัวใจหลัก รู้จักสภาพที่แท้จริงของประชาชน รับฟังเสียงประชาชน และรวบรวมความคิดเห็นจากประชาชนอย่างกว้างขวางและลึกซึ้ง ระดมพลังเข้มแข็งเพื่อผลักดันความทันสมัยแบบจีน ทำให้ความฝันที่มีชีวิตดีงามของประชาชนกลายเป็นจริง
ตั้งแต่จีนเปลี่ยนระบอบการปกครองเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ใน ค.ศ.1949 สีจิ้นผิง ได้รับการยอมรับว่าเป็นผู้นำที่โดดเด่น และเป็นที่จดจำ ไม่ต่างไปจาก เหมาเจ๋อตุง อดีตผู้นำสูงสุดของจีน จากแผนพัฒนาฉบับแรกเป็นประเทศเกษตรกรรมและการก้าวกระโดดไปข้างหน้า มุ่งสู่การพัฒนาระบบสังคมนิยมโดยรัฐเป็นศูนย์กลาง ส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมหนัก มาสู่ยุคเติ้งเสี่ยวผิง ปฏิรูปและเปิดประเทศ คือตั้งแต่ ค.ศ. 1978 สร้าง “กลไกตลาดแบบสังคมนิยม” เปิดรับความร่วมมือและการลงทุนจากต่างชาติ ส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจที่เน้นการส่งออก โดยมีเป้าหมาย สี่ทันสมัย คือการพัฒนาประเทศ 4 ด้าน ได้แก่ เกษตรกรรม อุตสาหกรรม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และการป้องกันประเทศ
จนถึงยุค สีจิ้นผิง แผนพัฒนาปี 2016 วางเป้าหมายหลักคือการขจัดความยากจน เน้นการพึ่งพาตนเองด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรม ปรับเปลี่ยนไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจที่มีคุณภาพสูง และแผนล่าสุด ฉบับ 15 ตั้งแต่ปี 2026-2030 เป้าหมายหลักคือการการยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชน และการพัฒนาสู่เศรษฐกิจสีเขียว
สีจิ้นผิง ยังได้วางแนวคิดพื้นฐาน 8 ประการ ได้แก่ 1) คุณธรรมนำหน้า 2) พัฒนาคนอย่างรอบด้าน 3) เข้าถึงการศึกษาโดยทั่วถึง 4) เรียนรู้ตลอดชีวิต 5) เรียนรู้ตามศักยภาพ/ความสนใจของผู้เรียน 6) ตระหนักรู้จากภายในสู่การลงมือปฏิบัติ 7) พัฒนาแบบบูรณาการ และ 8) ร่วมสร้างและแบ่งปัน โดยยึดมั่นการดำเนินงานตาม ‘ลักษณะเฉพาะแบบจีน’ เพื่อบรรลุเป้าหมายไปสู่ความทันสมัย ให้ประเทศจีนมีการศึกษาที่เข้มแข็ง เป็นประเทศแห่งการเรียนรู้ มีความโดดเด่นด้านพลังทรัพยากรมนุษย์ มีรากฐานที่มั่นคง สร้างประเทศสังคมนิยมทันสมัย มั่งคั่ง เป็นประชาธิปไตยที่มีอารยธรรม ความสามัคคีและความสวยงามในช่วงกลางศตวรรษที่ 21
