โจ ไบเดน ถก สี จิ้นผิง กว่า 2 ชั่วโมง ชี้ให้เห็นผลลัพธ์หากจีนช่วยรัสเซียโจมตียูเครน ไม่เพียงสหรัฐฯจะคว่ำบาตร แต่ยังรวมอีกหลายชาติทั่วโลก ขณะที่ สี จิ้นผิง บอกว่าความสัมพันธ์ระหว่างรัฐไม่สามารถไปถึงขั้นสู้รบทางทหาร ย้ำสันติภาพและความมั่นคง เป็นสมบัติอันล้ำค่าของประชาคมโลก สหรัฐฯขู่เตือนจีนต้องรับผิดชอบหากช่วยรัสเซีย สหรัฐฯจะไม่ลังเลที่จะคิดบัญชี
วันที่ 19 มีนาคม พ.ศ.2565 การโทรศัพท์สายตรงคุยกันระหว่าง 2 ผู้นำชาติมหาอำนาจ สหรัฐฯและจีน ซึ่งสหรัฐฯกังวลว่าจีนจะหนุนรัสเซียในการบุกยูเครน โดยสำนักข่าวอัลจาซีราห์รายงานว่า ภายหลังการพูดคุยผ่านวีดิโอคอลของผู้นำทั้งสอง ทางทำเนียบขาวเปิดเผยว่า โจ ไบเดน ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ได้แจ้งกับ สี จิ้นผิง ประธานาธิบดีจีน ถึงผลกระทบและผลที่จะตามมา หากจีนให้ความช่วยเหลือด้านยุทโธปกรณ์ต่อรัสเซียเพื่อไปทำสงครามกับยูเครน
การหารือมีขึ้นเมื่อวันศุกร์ที่ 18 มีนาคม ซึ่งสหรัฐฯระบุว่า ใช้เวลาไม่ถึงสองชั่วโมง เกิดขื้นหลังจากผู้นำทั้งสองเคยจัดการประชุมเสมือนจริงร่วมกันเมื่อเดือนพฤศจิกายน 2564
“ไบเดนได้อธิบายถึงความซับซ้อนและผลที่ตามมา หากจีนให้ความช่วยเหลือด้านวัตถุต่อรัสเซีย ที่กำลังเดินหน้าโจมตีเมืองและพลเรือนชาวยูเครน ซึ่งเป็นสิ่งที่สหรัฐฯรวมถึงทั่วโลกกำลังจับตามอง” ทำเนียบขาวระบุในแถลงการณ์ อย่างไรก็ตาม ทำเนียบขาวไม่ได้ให้รายละเอียดว่าผลที่จะตามมานั้นคืออะไร
เมื่อถามว่า จีนซึ่งเป็นผู้ส่งออกรายใหญ่ที่สุดของโลกจะเผชิญกับภาษีการค้าหรือการคว่ำบาตรหรือไม่ เจน ซากี โฆษกทำเนียบขาว ตอบว่า “การคว่ำบาตรจะเป็นหนึ่งในเครื่องมือแน่นอน”
เจน ซากี กล่าวอีกว่า ไบเดนสื่อสารว่าจีนจะเผชิญกับผลลัพธ์ที่ตามมา ไม่เฉพาะจากสหรัฐฯเท่านั้น แต่รวมถึงทั่วโลกด้วย
“ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ไม่ได้ร้องขอเรื่องที่เฉพาะเจาะจงจากจีน ฉันคิดว่ามุมมองของเราคือจีนจะตัดสินใจด้วยตัวเอง”
การหารือของทั้งคู่เกิดขึ้นเนื่องจากสหรัฐฯมีความกังวลเพิ่มขึ้นว่า จีนอาจเข้ามาช่วยเหลือรัสเซีย ไม่ว่าจะด้วยการมอบยุทโธปกรณ์ทางทหารหรือเพิกเฉยต่อการคว่ำบาตรของชาติตะวันตก ระหว่างที่สถานการณ์ในยูเครนโหดร้าย มากขึ้นเรื่อยๆ ทั้งนี้การหารือดังกล่าวยังนับเป็นการทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐฯกับจีนด้วย
เช้าวันเดียวกัน สถานีโทรทัศน์ซีซีทีวี ของทางการจีน รายงานว่า สี พยายามบอกกับไบเดนว่า ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐต่อรัฐ ไม่สามารถเข้าสู่ขั้นของการสู้รบทางทหารได้ เขายังกล่าวด้วยว่า สันติภาพและความมั่นคงเป็นสมบัติอันล้ำค่าที่สุดของประชาคมระหว่างประเทศ
ก่อนการพูดคุย แลกเปลี่ยนเมื่อวันศุกร์ แอนโทนี่ บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของสหรัฐฯ กล่าวว่า ประธานาธิบดี่สหรัฐฯจะชี้แจงต่อประธานาธิบดีจีน อย่างชัดเจนว่า จีนจะต้องรับผิดชอบ หากสนับสนุนการรุกรานของรัสเซีย และสหรัฐฯจะไม่ลังเลใจที่จะคิดบัญชี
แอนโทนี่ บลิงเคน กล่าวว่า ฝ่ายบริหารของสหรัฐฯกังวลว่าจีนกำลังพิจารณาช่วยเหลือรัสเซีย โดยตรง ด้วยยุทโธปกรณ์ทางทหารเพื่อใช้ในยูเครน ซึ่งเป็นสิ่งที่จีนปฏิเสธ แม้จะมีรายงานว่ารัสเซียได้ยื่นคำขออยางเป็นทางการไปแล้ว
ในส่วนของจีนนั้น ยังคงรักษาความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจอย่างใกล้ชิดทั้งกับยูเครนและรัสเซีย อีกทั้งยังเน้นย้ำถึงอำนาจอธิปไตยของยูเครน แต่จีนเลี่ยงที่จะประณามรัสเซียโดยตรง
อย่างไรก็ตาม เจ้าหนี่จีนยังยืนกรานว่ารัสเซียมีข้อกังวลด้านความปลอดภัยที่ถูกต้องตามกฎหมาย ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการแก้ไข รวมถึงยังสะท้อนกรณีที่รัสเซียอ้างว่าสหรัฐฯแอบทำงานเกี่ยวกับอาวุธชีวภาพในยูเครน ซึ่งเป็นข้ออ้างที่สหรัฐฯและสหประชาชาติปฏิเสธ
กระทรวงการต่างประเทศจีน เผยว่า สีได้บอกกับไบเดนว่า สงครามในยูเครนจำเป็นต้องยุติโดยเร็วที่สุด พร้อมเรียกร้องให้ชาติพันธมิตรนาโต จัดการหาทางเจรจากับรัสเซีย
อย่างไรก็ตาม สี ไม่ได้กล่าวโทษรัสเซียเรื่องการบุกยูเครน
“สิ่งที่สำคัญที่สุดในตอนนี้คือ การเดินหน้าเจรจา และหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บล้มตายของพลเรือน ป้องกันวิกฤตด้านมุษยธรรมท ยุติการต่อสู้ และยุติสงครามโดยเร็วที่สุด” สี จิ้นผิง กล่าว
สียังสนับสนุนให้รัสเซียกับยูเครนเจรจากัน และชี้ว่า สหรัฐฯกับนาโต ควรดำเนินการเจรจากับรัสเซียเพื่อแก้ข้อกังวลด้านความมั่นคงของทั้งรัสเซียและยูเครน
“วิกฤตยูเครน เป็นสิ่งที่เราไม่อยากเห็น” สี กล่าว พร้อมกับเตือนเรื่องการแซงก์ชั่นรัสเซีย
“การใช้มาตรการแซงก์ชั่น อย่างถ้วนหน้าและไม่เลือกปฏิบัติจะทำให้ประชาชนต้องทนทุกข์ หากมีการคว่ำบาตร ที่รุนแรงขึ้นอีก อาจก่อให้เกิดวิกฤตการณ์ร้ายแรงต่อเศรษฐกิจและการค้า การเงิน พลังงาน อาหารและระบบซัพพลายเชนของโลก ทำลายเศรษฐกิจโลกที่ย่ำแย่อยู่แล้ว และก่อให้เกิดความสูญเสียที่ไม่อาจเอาคืนมาได้”
ซีเอ็นเอ็น รายงานว่า ไบเดน วางแผนที่จะหารือเกี่ยวกับบทบาทของจีนกับผู้นำชาติตะวันตกคนอื่นๆ ในการประชุมสุดยอดนาโต ซึ่งจะเกิดขึ้นในสัปดาห์หน้าที่กรุงบรัสเซลล์ของเบลเยียม
ผู้สื่อข่าวอัลจาซีราห์ รายงานจากสหรัฐฯ ระบุว่า ชาติตะวันตก โดยเฉพาะอย่างยิ่งสหรัฐฯ มีความรู้สึกว่าจีนพยายามเล่นสองบทบาท ในความขัดแย้งนี้
“ตะวันตกหวังว่าพวกเขาจะสามารถโน้มน้าวให้จีนใช้อำนาจทางเศรษฐกิจกดดันรัสเซีย ซึ่งก่อนหน้านี้ชาติตะวันตกได้พยายามแล้ว และนำมาสู่การหยุดยิง”
ทาง เวนดี เชอร์แมน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ได้ให้สัมภาษณ์สื่อโดยเรียกร้องให้ สี บอกกับ วลาดิมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย ให้ยุติสงคราม ซึ่งเป็นการฆาตกรรมหมู่ในยูเครน
เวนดี เชอร์แมน ยังให้สัมภาษณ์อีกด้วยว่า “จีนต้องยืนอยู่ในฝั่งที่ถูกต้องของประวัติศาสตร์ จำเป็นต้องทำให้แน่ใจว่าจะไม่มีการให้ความช่วยเหลือทางการเงินหรือด้วยวิธีการต่างๆกับรัสเซีย ซึ่งถูกแซงก์ชั่นจากตะวันตก”
รอส เฟนกอล์ฟ นักวิเคราะห์ด้านความเสี่ยงทางการเมืองของเอเชีย ให้สัมภาษณ์อัลจาซีราห์ว่า ในขณะที่จีนยังคงมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น กับเศรษฐกิจสหรัฐฯ และชาติตะวันตกอื่นๆ แต่ยังคงไม่มีความชัดเจนว่าไบเดนจะใช้ผลประโยชน์เรื่องใดเพื่อต่อรองกับจีน
“โดยเฉพาะอย่างยิ่งโปรดจำไว้ว่า สหรัฐฯต้องการให้จีนทำการค้ากับสหรัฐฯมากขึ้น และปฏิบัติตามเงื่อนไขข้อตกลงทางการค้าในระยะที่หนึ่ง นี่จึงเป็นการเรียกร้องที่ยากลำบากอย่างแท้จริงสำหรับไบเดน”
การหารือของไบเดน กับสี ยังเกิดขึ้นหลังจาก เจค ซัลลิแวน ที่ปรึกษาด้านความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ และ หยาง เจียฉี นักการทูตระดับสูงของจีน ได้หารือกันนาน 7 ชั่วโมงที่กรุงโรม อิตาลี
ไรอัน ฮาส นักวิชาการสถาบันบรูกกิงส์ ซึ่งเป็นอดีตที่ปรึกษาด้านจีน ของอดีตประธานาธิบดีบารัก โอบามา ให้สัมภาษณ์เอเอฟพีว่า จีนต้องจัดลำดับความสำคัญในความขัดแย้งนี้ ผลประโยชน์ของจีนและรัสเซีย นั้น ไม่สอดคล้องกัน ปูติน เป็นผู้วางพลิงในระบบระหว่างประเทศ ขณะที่ประธานาธิบดีสีมองว่า ตัวเองเป็นสถาปนิกในการสร้างและพัฒนาระบบระหว่างประเทศ”
“ประธานาธิบดี กำลังพยายามจัดลำดับความสำคัญการแข่งขันให้สมดุล เขาให้คุณค่าอย่างมากต่อการเป็นหุ้นส่วนระหว่างจีนกับรัสเซีย แต่ในเวลาเดียวกันเขาก็ไม่ต้องการบ่อนทำลายความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับตะวันตก”
สงครามในยูเครน เริ่มขึ้นตั้งแต่วันที่ 24 กุมภาพันธ์ เมื่อรัสเซียเปิดฉากโจมตีเต็มรูปแบบต่อประเทศยูเครน การทิ้งระเบิดของรัสเซีย ได้คร่าชีวิตพลเรือนยูเครนหลายร้อยคน และทำให้หลายเมืองของยูเครนกลายเป็นซากปรักหักพัง ทั้งยังจุดชนวนให้เกิดวิกฤตด้านมนุษยธรรม เนื่องจากผู้คนหลายล้านคนต้องหนีออกนอกประเทศ
